Gedurende een periode van negen dagen (17 september - 25 september 1944) was er een groot geallieerd offensief tegen nazi-Duitsland in Zuid Nederland dat beter bekend is geworden als Operatie Market Garden.

Een offensief dat gekenmerkt werd door het inzetten van luchtlandingstroepen begeleidt door jachtvliegtuigen was uiteindelijk een mislukking omdat de brug bij Arnhem niet kon worden behouden. Een resultaat van dit offensief was ook dat in deze periode veel vliegtuigen aan zowel de Duitse als aan geallieerde zijde verloren gingen waarbij meerdere van deze vliegtuigen op Zuid-Limburgse bodem terecht kwamen.

Zo ook op dinsdag 19 september 1944 toen in de namiddag het Amerikaanse 195^ste Anti Aircraft Artillery bataljon C-battery met hun M16 half truck luchtafweergeschut stonden opgesteld in een weiland ter hoogte van de Grootgenhouterstraat in Beek (L). Ze behoorde tot het zogenaamde Squad 112 (first section en second platoon) en stonden constant in verbinding met andere Squads van het 195^ste AAA dat op verschillende locaties in Zuid-Limburg opgesteld stonden. Op deze manier hadden ze een goed overzicht over het luchtruim boven Zuid-Limburg en konden ze eventuele overvliegende Duitse vliegtuigen traceren en neerhalen.

Met een M16 half truck die voorzien was van vier stuks punt 50 mm mitrailleurs konden maar liefst 12 kogels per seconden afgevuurd worden. Een overvliegend vliegtuig was dan nagenoeg kansloos omdat er een behoorlijke hoeveelheid kogels in korte tijd op zo’n vijandelijk vliegtuig werden afgevuurd. Een overvliegend vliegtuig kwam in zo’n situatie in een regen van kogels terecht.

Om aan dit krachtige luchtafweergeschut van de Amerikanen te ontkomen vlogen de Duitse jachtvliegtuigen over het algemeen met enorme snelheden op geringe hoogte door de lucht. Als de jachtvliegtuigen hoger vlogen waren ze eerder zichtbaar en had het luchtafweergeschut meer tijd om hun mitrailleurs op deze jachtvliegtuigen te richten. Als ze laag bleven dan waren zij meestal in het voordeel ten opzicht van het luchtafweergeschut, maar niet altijd hadden ze dat geluk.

Op die bewuste 19^de September 1944 vlogen verschillende Duitse Focke Wulf jachtvliegtuigen laag door het Zuid-Limburgse luchtruim. Ze bleven echter bij deze actie niet onopgemerkt en de Amerikanen hadden ze in het vizier gekregen. De Amerikaanse militairen van Squad 112, die aan de Grootgenhouterstraat in Beek (L) stonden opgesteld werden op de hoogte gebracht van de komst van een Duitse jachtvliegtuig dat richting hun positie vloog. De Amerikanen waren goed getraind en wiste wat hen te doen stond als de Focke Wulf zou langs of over vliegen.

Toen de Duitse Focke Wulf voor de Amerikanen zichtbaar werd was de Duitse piloot volledig kansloos toen Squad 112 hun mitrailleurs vanaf hun M16 half truck bedienden. Veel kogels werden afgevuurd op de Focke Wulf en deze werd goed geraakt. Waarschijnlijk vloog het jachtvliegtuig in brand en wist de Duitse piloot dat hij met zijn vliegtuig niet meer door kon vliegen. Dit liet de onfortuinlijke Duitse piloot geen enkele andere keuze dan zich met de parachute in veiligheid proberen te brengen. Hij kon gelukkig nog net op tijd zijn jachtvliegtuig verlaten en lande vervolgens veilig aan de grond met zijn parachute. Vrijwel meteen daarna werd hij door de Amerikanen opgepakt en gevangen genomen.

Zijn Focke Wulf jachtvliegtuig stortte neer op een landbouwperceel, net buiten Hulsberg ter hoogte van de autosnelweg A79 tussen Heerlen en Maastricht aan de Eykskenweg.

Naderhand werd het vliegtuigwrak door de Amerikanen opgeruimd en raakte het gebeuren in de vergetelheid tot begin 2025.

Onderzoek:

Het was in de tweede week van januari 2025 toen ik samen met John Manrho druk bezig was met het verzamelen van de bewijzen rondom de onbekende Duitse piloot van de vliegtuigcrash in Amstenrade dat we voor het eerst informatie tegen kwamen over een vliegtuig dat in Hulsberg was neergestort.

In ons onderzoek van Amstenrade was naar voren gekomen dat het 195^ste Anti Aircraft Artillery bataljon een rol had gespeeld bij die crash. In de zoektocht naar meer informatie over dit Amerikaanse luchtafweergeschut bataljon kwamen we een aantal interessante documenten op het spoor.

John ontdekte een file over het 195^ste AAA bataljon en kocht dit aan. Naast de informatie die we zochten over Amstenrade stond er ook een “Summary of Enemy Aircraft Destroyed”  in de file van het 195^ste AAA. In dit overzicht werd gesproken over een Focke Wulf die op 19 september 1944 om 17:25 uur werd neergeschoten in Hulsterg – Holland , categorie 1. Categorie 1 betekend dat een vliegtuig 100% zeker uit de lucht is geschoten.

We kwamen al snel tot de voorzichtige conclusie dat Hulsterg verkeerd geschreven kon zijn en dat de Amerikanen wellicht Hulsberg bedoelde, mede omdat zij zich toen in Zuid-Limburg bevonden. Bewijs hiervoor hadden we toen nog niet maar dat veranderde toen ik een document ontving van het Eisenhower Library archief uit Texas, Amerika.

In dat document stond aanvullende informatie over de crash in Hulsterg. Daar waar wij al vermoede dat het om Hulsberg ging werd dit uiteindelijk hierin bevestigd. In het document waren namelijk de coördinaten genoteerd vanaf welke positie het vliegtuig werd neergeschoten en de positie van de plek waar het vliegtuig neer was gekomen.

K660598 waren de coördinaten van de positie waar de M16 half truck opgesteld stond. Deze coördinaten stonden op landkaarten die het Amerikaans leger gebruikte, waarbij je op een landkaart moest kijken naar 66,0 verticaal en 59,8 horizontaal. Op deze manier kom je uit op een weiland aan de Grootgenhouterstraat in Beek (L). Huidige GPS coördinatoren van deze locatie zijn 50˚ 55,20 N 5˚ 49,49

In het document stonden ook de coördinaten van de locatie waar het vliegtuig neergekomen was en zodoende wisten we precies welk perceel het betrof. Met dit in het achterhoofd ging ik op zoek naar de eigenaar van het betreffende landbouwperceel en daarom vroeg ik een rapport op bij het Kadaster.

Toen ik het rapport van het Kadaster binnen kreeg was ik verast om te lezen wie de eigenaar was van dit perceel. Het perceel was eigendom van Frank Custers uit Hulsberg en Frank was geen onbekende voor mij.

Frank is eigenaar van een ander landbouw perceel in Aalbeek waar ook in september 1944 een vliegtuig neerkwam. In 2018 had ik voor dat onderzoek van hem toestemming voor een bodemonderzoek op zijn perceel gekregen. Het betrof hierbij een P-47 Thunderbolt, waarvan het verhaal ook op deze website te lezen is onder Aalbeek.

Door de eerdere samenwerking met Frank was het nu dan ook geen enkel probleem om toestemming te krijgen om aan de slag te gaan met dit bodemonderzoek.

Maandag 20 januari 2025 ging ik samen met Bert Spoelstra op pad om te onderzoeken of er nog wat bewijsmateriaal te vinden was van dit Focke Wulf vliegtuig in Hulsberg. Na drie uur zoeken hadden we nog steeds niet de juiste plek gevonden op het grote perceel ondanks de coördinaten uit het Amerikaans document. Toen we echter doorzochten vonden we uiteindelijk een plek op het perceel waar wel wat aanwijzingen werden gevonden. We vonden uiteindelijk een klein onderdeel voor het instellen van de boordmitrailleurs met hierop de Duitse tekst Höhe. Een ander wrakrest dat gevonden was had de cijfers 500. Hierbij bleek het te gaan om een zogenaamde Schusszähler ( 500 ) Het werd geïnstalleerd om het huidige aantal munitie voor elke mitrailleur weer te geven. Dit wrakrest kwam uit de cockpit. De identificatie van de wrakresten werd onder andere met hulp van Joop Hendrix gedaan. Echter bewijzen dat het hier ook daadwerkelijk een Focke Wulf betrof hadden we nog niet gevonden.

Er volgde een tweede onderzoek op locatie en daarbij werden eveneens kleinere wrakresten gevonden, waaronder een aluminium plaatje van Bosch wat afkomstig was van een zogenaamde "Electrical Plug Connector". Deze connector werd niet alleen in een Focke Wulf gebruikt, dus dat gaf ook niet de duidelijkheid die we zochten. Toen de wrakresten zorgvudlig schoongemaakt werden kwamen we wel op het juiste spoor want tussen alles wat gevonden was zat een druktoets van een vergrendelingsmechanisme  waarop een logo stond. Het was het logo van focke Wulf. Hiermee kwam dan ook een einde aan de zoektocht.

In de zoektocht naar welke piloot bij deze vliegtuigcrash betrokken was schakelde ik weer John Manrho in en John kon deze crash koppelen aan de crash van Focke Wulf 190 met registratienummer 173849 van Gfr. Richard Fernes. (militair nummer 68454/602). Richard Fernes werd na deze crash gevangen genomen verbleef de rest van de oorlog in een krijgsgevangenenkamp. Hij was opgestegen vanaf de Duitse vliegbasis Wiesbaden Erbenheim. Hij vloog voor de derde Staffel van het 11e Jagdsgeschwarder. 3./JG 11. 

Wim Slangen had reeds in 2019-2020 gedegen onderzoek gedaan naar een crash van een Focke Wulf net over de grens bij kerkrade in Pannesheide. Bij dit onderzoek werd, met de kennis van toen, logischerwijs deze crash gekoppeld aan Richard Fernes. Wim is bij bovenstaand onderzoek betrokken geraakt en we zijn hem dankbaar voor zijn hulp en informatie. Wim had in het verleden onderzoek gedaan naar wie nu eigenlijk deze piloot was:

"Richard Fernes werd geboren op 15 augustus 1924; hij was 9 jaar toen de NSDAP in 1933 Duitsland overnam. Zijn vader – ook Richard – was vrachtwagenchauffeur. Junior Fernes volgende acht jaar Volksschule en drie jaar Berufsschule waarin hij werd opgeleid tot Kaufmann. En vanaf 1934 (10 jaar) was hij lid van de Hitler Jugend. Daarbij aangesloten haalde hij in 1941 zijn motor-rijbewijs (Kl. 4).
In februari 1942 wordt hij goedgekeurd voor de dienstplicht en in juli 1942 gaat hij in dienst. Te beginnen bij het Fliegerregiment 42. Daarna volgt Fliegerregiment 61 in België en aan het Kanaal. Van november 1942 tot april 1943 is hij in het 1. Fluganwärter Battalion. Daarna volgen 2 maanden voor een ‘Segelflugausbildung’ in het Beierse Neubiberg en 6 maanden opleiding in de Flugzeughführerschule A/B 115 bij het Oostenrijkse Linz. Op 1 augustus 1943 wordt hij tot ’Gefreiter’ bevorderd.
Op 1 maart 1944 is hij klaar om als jachtpiloot te gaan vliegen en wordt hij ingezet bij het 1. Jagdgeschwader 103 dat toen vanuit Chateauroux-Deols (F) vloog. In juni 1944 krijgt hij nog een ‘douw’ c.q. 3 dagen arrest omdat hij met een actie tegen het bevel van zijn Staffelführer in zijn vliegtuig beschadigd heeft. Vanaf 1 juli 1944 vloog Fernes in 3. Jagdgruppe West en op 21 augustus 1944 gaat hij over naar het 3. Jagdgeschwader 11 dat dan aan de ‘Invasionsfront’ (Normandië in Frankrijk) is ingezet. Dat Geschwader vliegt dan vanaf Dammartin-en-Goёle (35 km ten NO van Parijs), later Reims en in september vanaf Wiesbaden Erbenheim. Van daaruit start hij op 19 september zijn vlucht naar Arnhem, waarbij zijn FW-190 op de terugweg wordt neergehaald. Maar hij overleeft dat met zijn parachute, valt in Amerikaanse handen en gaat dan de Amerikaanse krijgsgevangenschap in. Wat hij daarna – vanaf januari 1946 – heeft gedaan, is me niet duidelijk geworden. Mijn e-mail en mijn brief aan de zoon van Richard Fernes leverde geen enkele reactie op."

Ook wist Wim Slangen een foto van Richard Fernes boven water te halen: